PAID-T (Price Action Intelligent Detection Trading) je skalabilno softversko rješenje namijenjeno investicionim fondovima, bankama, brokerima i digitalnim bankama koje automatski analizira tržišta, izvršava transakcije i optimizuje trgovanje. Osnovu rješenja čine svijest o kontekstu kada je najpovoljniji trenutak za trgovanje, sposobnost brze adaptacije na nove tržišne uslove, kao i rigorozna pravila upravljanja rizikom.
PAID-T koristi matematičke modele za statističku obradu podataka (big data), algoritme za detekciju cijena instrumenata, mašinsko učenje, vještačku inteligenciju i blokčejn tehnologiju kako bi se stvorilo jedinstveno iskustvo trgovanja.
Korišćenje superračunara LUMI pomoći će nam da značajno ubrzamo istorijsko testiranje. Prije korišćenja Lumi resursa, naši testovi su trajali u prosjeku 6 dana. Sada očekujemo da testiranja završimo u roku od 5 do 12 sati, u zavisnosti od broja korišćenih parametara.
PAID-T projekat je podržan od strane NCC Crna Gora, koji je obezbijedio tehničke konsultacije, ekspertizu u oblasti HPC sistema, kao i podršku tokom prijavnog procesa za EuroHPC Development Call na LUMI (CPU particija). Pristup HPC infrastrukturi je odobren i dodijeljen na period od 12 mjeseci.
Predstavnica NCC Crna Gora, gospođa Sanja Nikolić, učestvovala je na HPC MasterClass događaju, koji je održan u hibridnom formatu na Univerzitetu „Ovidius“ u Konstanci (20–24.05.2024), u suorganizaciji sa NCC Rumunija. Drugi dan treninga bio je posvećen razmjeni iskustava NCC centara u akademskoj primjeni HPC tehnologija i istraživačke izvrsnosti, gdje su svoje aktivnosti predstavili i predstavnici iz NCC Portugala, Crne Gore, Bugarske, Francuske i Luksemburga. Gospođa Nikolić je predstavila razvoj obrazovnog ekosistema HPC+ (HPC i srodne tehnologije) u Crnoj Gori, koji intenzivno podstiču projekat EuroCC, NCC Crna Gora i Univerzitet Donja Gorica.
NCC Crna Gora je fokusiran na razvoj akademskih programa, kurseva i trening portfolija u oblastima HPC/HPDA/AI, prateći strukturiran i održiv obrazovni put:
Sezonske škole posvećene HPC/AI temama („Open Mind Academy“) koje podstiču srednjoškolce i tehno-entuzijaste da upišu akademske programe u ovim oblastima.
Rekonstruisani osnovni programi (M1-Razvoj softvera i M2-Digitalna transformacija) i prvi nacionalno akreditovani master program iz oblasti vještačke inteligencije na Fakultetu za informacione sisteme i tehnologije.
Profesionalni kursevi, radionice i umrežavanja za akademsku i privrednu zajednicu, sa ciljem sticanja traženih znanja i vještina u oblastima HPC/AI, kao i praktičnih sesija korišćenja superračunara.
Trening portfolio NCC Crna Gora obuhvata i tehnološki specifična znanja (HPC sistemska arhitektura i aplikacije, paralelno programiranje, Python, duboko učenje, Edge IoT, kompjuterska vizija, NLP), ali i sektorski prioritetne oblasti definisane Strategijom pametne specijalizacije Crne Gore (energetika, zdravstvo, turizam, poljoprivreda, ICT).
NCC Crna Gora takođe koristi zajedničke mogućnosti obuke unutar panevropske NCC mreže – kako bi iskoristio njihovu ekspertizu i resurse u oblasti HPC-a, kao i produktivnu saradnju sa ključnim akterima u Crnoj Gori (privredna udruženja, tehnička udruženja, institucije za finansiranje) – s ciljem podizanja svijesti, širenja uticaja i povećanja primjene HPC/AI tehnologija na nacionalnom nivou.
Bootcamp „AI za naučno računarstvo“ pruža korak-po-korak uvod u osnove dubokih neuronskih mreža i vodi učesnike kroz praktično iskustvo izgradnje i poboljšanja modela dubokog učenja za primjene u naučnom računarstvu i fizičkim sistemima definisanim diferencijalnim jednačinama. Materijal pokriva i napredne teme kao što su neuronske mreže vođene fizičkim principima (PINNs) i učenje operatora, uz korišćenje alata poput NVIDIA Modulus za razvoj i treniranje modela. Ovaj onlajn bootcamp je iskustvo praktičnog učenja, gdje će učesnici pratiti uputstva korak po korak, uz podršku asistenata tokom čitavog trajanja obuke.
Bootcamp će se održati virtuelno tokom tri dana, od 25. do 26. juna, i organizuju ga: Centar za računare visokih performansi u Štutgartu (HLRS), Superračunarski centar Julih (JSC), Lajbnic superračunarski centar (LRZ), Naučni klaster Beča (VSC), Univerzitet Donja Gorica, Istraživački instituti Švedske – RISE, Univerzitet Linkoping, organizacija OpenACC i NVIDIA za EuroCC Austrija, EuroCC@GCS, EuroCC Crna Gora i EuroCC Švedska – sve nacionalni centri kompetencija za računare visokih performansi.
NCC Crna Gora, u saradnji sa Crnogorskim nacionalnim komitetom CIGRE, jednom od vodećih svjetskih organizacija za elektroenergetske sisteme, uspješno je organizovao zajedničku radionicu fokusiranu na mogućnosti i prednosti komplementarnih tehnologija HPC i AI u energetskom sektoru, najbolje prakse iz industrije i primjere modelovanja energetskih metrika visoke preciznosti. Radionici je prisustvovalo oko 30 učesnika – akademskih istraživača i stručnjaka iz industrije – koji su efektivno povezali napredak HPC-a u AI istraživanju sa izazovima i prilikama u energetskom sektoru, vođenim kvalitetom prediktivne analitike i održivošću energetskih modela.
Predstavnici Nacionalnog centra kompetencija za HPC Crne Gore, Sanja Nikolić i Luka Filipović, predstavili su projekat EUROCC2, usluge NCC-a, pristup EuroHPC infrastrukturi, PC4SME alat za procjenu i istraživanja, kao i primjere uspješnih priča koje demonstriraju napredak u primjeni HPC-a i AI u energetskom sektoru.
Gospodin Darko Krivokapić, izvršni direktor Direkcije za upravljanje energijom Elektroprivrede Crne Gore (EPCG), predstavio je karakteristike energetskog sistema Crne Gore i izazove kratkoročnog i dugoročnog predviđanja cijena i potrošnje energije, u zavisnosti od crnogorske energetske bilanse, obnovljivih izvora energije, vremenskih uslova i dinamike trgovine/spoljnih rizika na veleprodajnim tržištima električne energije.
Gospodin Milutin Pavićević, doktorand na Univerzitetu Donja Gorica i izvršni direktor kompanije Alicorn, predstavio je modeliranje dnevnih predikcija cijena i opterećenja električne energije pomoću različitih modela vještačkih neuronskih mreža i njihovo poređenje tačnosti na datom skupu podataka, uz razradu mogućih komercijalnih implikacija u energetskom sektoru.
Gospodin Lazar Šćekić, saradnik u nastavi na Univerzitetu Crne Gore, predstavio je svoje istraživanje o bezbjednosnim izazovima elektroenergetske infrastrukture (GPS spoofing) i pouzdanim AI metodama za zaštitu elektroenergetskih sistema od sajber napada.
Gospodin Ivan Vujović, doktorand na Univerzitetu u Beogradu i izvršni direktor kompanije Tering, predstavio je modele predviđanja proizvodnje i potrošnje električne energije u elektroenergetskom sistemu koristeći rekurentne neuronske mreže, uz diskusiju o parametrima kvaliteta koji određuju i unapređuju prediktivne funkcionalnosti energetskih sistema.
Energetska radionica o HPC i AI tehnologijama dodatno je podigla svijest o uslugama NCC Crna Gora i EuroHPC infrastrukturnim resursima, koji su dostupni besplatno za potrebe istraživanja, razvoja i inovacija u crnogorskoj industriji.
Intenzivne diskusije i razmjena mišljenja, stručnosti i iskustava između istraživača i praktičara iz oblasti energetskih sistema, uključujući i meteorološke stručnjake, otvaraju mogućnosti za produktivnu saradnju u kalibraciji računarski zahtjevnih AI/ML modela za nacionalne energetske skupove podataka, radi unapređenja njihove tačnosti učenja, stopa predviđanja i potencijala za komercijalnu primjenu u elektroenergetskom sistemu Crne Gore.
Naučni rad pod nazivom „Manipulacija izlaza putem LoRA za generativnu vještačku inteligenciju“, autora I. Čulafić i saradnici, predstavljen je na 23. Međunarodnom simpozijumu INFOTEH-JAHORINA, koji je održan u periodu od 20. do 22. marta 2024. godine. Trening modela za predikciju trajao je oko šest sati na NVIDIA RTX 4090 GPU sa 24GB VRAM memorije. Ovo istraživanje poslužiće kao osnova za buduće eksperimente na HPC resursima. Rad je objavljen u IEEE Xplore bazi i dostupan je na linku: https://ieeexplore.ieee.org/document/10495995
APSTRAKT – Generativna vještačka inteligencija je posljednjih godina doživjela nagli porast popularnosti, obilježen pojavom revolucionarnih modela kao što su DALL-E 2, Midjourney i Stable Diffusion, koji su predvodili napredak u ovoj tehnološkoj oblasti. Cilj ovog istraživanja je korišćenje potencijala Stable Diffusion modela i njegovih ekstenzija u svrhu treniranja LoRA (Low-Rank Adaptation) modela za generisanje slika koje vjerno odražavaju originalne motive, koristeći unaprijed određeni broj primjera iz skupa podataka. Primarni cilj istraživanja je prikaz mogućnosti Stable Diffusion i generativne AI tehnologije u širem kontekstu, istraživanje mogućnosti koje nude open-source okviri, isticanje izazova povezanih sa loše organizovanim skupovima podataka za obuku, kao i prednosti kvalitetno organizovanih i obrađenih podataka. U radu je sprovedena komparativna analiza različitih diffusion modela i različitih jačina LoRA parametara. Istraživanje takođe ima za cilj da uporedi rezultate dobijene treniranjem sa većim brojem parametara na malim i relativno velikim skupovima podataka, kako bi se utvrdilo da li je pretreniranje i overfitting izraženije kod manjih ili većih datasetova.
Na događaju Industry Coffee Break, održanom 2. aprila, predstavnica NCC-a Sanja Nikolić predstavila je kratak pregled komunikacionih strategija, organizacionih napora i praksi saradnje između NCC-a i industrije, koje se odnose na pripremu industrijskih radionica u Crnoj Gori, s ciljem povećanja svijesti o prednostima HPC/AI tehnologija, uslugama NCC-a i mogućnostima koje pruža EuroHPC infrastruktura.
NCC Crna Gora je podijelio svoj strateški fokus na saradnju sa poslovnim udruženjima, tehnološkim asocijacijama i industrijskim klasterima u organizaciji radionica iz oblasti HPC/AI, kao i na vođenje komunikacije sa kompanijama na način koji održava otvorene kanale i atraktivan model saradnje (besplatna ekspertiza NCC-a i pristup EuroHPC resursima).
NCC Crna Gora snažno podržava međunarodne i interdisciplinarne radionice kako bi se iskoristilo iskustvo i ekspertiza panevropske mreže NCC centara, maksimizovala upotreba EuroCC2 primjera uspješnih priča, i obezbijedila svjedočanstva kompanija koje već koriste HPC resurse za razvoj i optimizaciju AI modela i promociju poslovnih inovacija.
Dana 27. marta održan je sastanak radne grupe HPC4SME AAT, u organizaciji NCC SLING Slovenija, a pod vođstvom partnera Arctur. Predstavnica NCC Crna Gora, Sanja Nikolić, učestvovala je na sastanku koji je imao za cilj promociju šire upotrebe HPC4SME Automatizovanog Alata za Procjenu (AAT) unutar mreže nacionalnih kompetentnih centara (NCC). Cilj je efikasno doprijeti do korisnika iz evropske industrije i osnažiti ih primjenom HPC tehnologija.
HPC4SME AAT nudi pojednostavljen proces kroz koji kompanije mogu otkriti da li i na koji način mogu imati koristi od inovativnih HPC tehnologija i aplikacija. Interakcija sa kompanijama započinje popunjavanjem upitnika na veb-platformi, korišćenjem onlajn HPC+ tutorijala, dobijanjem prilagođenog izvještaja sa preporukama i kontaktiranjem stručnjaka iz NCC-a za dodatnu podršku i besplatan pristup HPC resursima za potrebe istraživanja, razvoja i inovacija kompanije. NCC Crna Gora podijelio je dragocjena iskustva iz prve faze EuroCC projekta u uspješnoj primjeni HPC4SME AAT alata, u cilju podizanja svijesti o HPC/HPDA/AI, istraživanja tržišta, mapiranja kompetencija i usmjeravanja industrije. Na osnovu više od 50 realizovanih procjena i napredne analize, NCC Crna Gora je obezbijedio tržišno i industrijski specifične dokaze o potencijalnim korisnicima HPC tehnologija u Crnoj Gori, čime su realizovane 3 uspješne priče uz ekspertsku podršku NCC tima.
NCC SLING Slovenija je unaprijedio HPC4SME Automatizovani Alat za Procjenu uz podršku NCC-ova i zvanično ga lansirao krajem 2023. godine. Trenutno 24 NCC centra koriste ovaj alat u okviru EuroCC2 projekta, uz sve veći broj prilagođavanja lokalnim jezicima i realizovanih procjena kompanija. Ovom prilikom pozivamo sve industrijske krajnje korisnike, posebno mala i srednja preduzeća, da procijene svoju spremnost za HPC i dobiju dalju podršku od NCC Crna Gora. Počnite ovdje.
